உங்கள்கேள்விமிகமுக்கியமானது — யோவான்நான்னாளின் (John the Baptist) மரணம்ஜோசிபஸின்நூல்களில்ஏசுவின்மரணத்திற்குபிறகுநடந்ததா?என்றவிவாதம், நியூடெஸ்டமென்ட்மற்றும்வரலாற்றுஆதாரங்களின்ஒப்பீட்டில்சிக்கலானஒருபுள்ளி.
ஜோசிபஸ் (Josephus) பற்றிசிறுஅறிமுகம்:
இயற்பெயர்: Flavius Josephus (37–100 CE)
யூதவரலாற்றாசிரியர், ரோமப்பேரரசில்இருந்தவர்
முக்கியநூல்கள்:
Antiquities of the Jews (யூதரின்பண்டையவரலாறு)
The Jewish War
ஜோசிபசின்குறிப்புப்படியோவான்நான்னாள்மரணம்:
Antiquities of the Jews, Book 18, Chapter 5, Section 2:
"Herod, fearing the great influence John had over the people... thought it best to put him to death... Accordingly, he was sent a prisoner to Machaerus... and there put to death."
இந்த வசனத்தை எதிர்நிலை விமர்சன திறன் ஆய்வு நோக்கில், ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை தொடர்பாக ஆராயும்போது, பின்வரும் கருத்துகள் மற்றும் கேள்விகள் எழுகின்றன:
1. வசனத்தின் உள்ளடக்கம் மற்றும் சூழல்
அப்பொல்லோவின் அறிவு: வசனம், அப்பொல்லோ "யோவானின் ஸ்நானத்தை மாத்திரம் அறிந்தவனாக" இருந்தார் என்று கூறுகிறது. இது, அவர் யோவான் ஸ்நானனின் (யோவான் திருமுழுக்கு) போதனைகளை அடிப்படையாகக் கொண்டு, மெசியாவின் வருகைக்கு மக்களை ஆயத்தப்படுத்துவதற்கு அழைப்பு விடுத்தார் என்பதைக் குறிக்கிறது. ஆனால், அவருக்கு ஏசுவின் மரணம், உயிர்த்தெழுதல், மற்றும் பரிசுத்த ஆவியின் வருகை (பெந்தெகோஸ்து) உள்ளிட்ட கிறிஸ்தவ நம்பிக்கையின் முழுமையான விவரங்கள் தெரியாதிருக்கலாம்.
"ஏசுவைக்குறித்துச் சரியாகப் போதித்து வந்தான்": இது, அப்பொல்லோவின் போதனை, அவரது அறிவின் எல்லைக்கு உட்பட்டு, ஏசுவை மெசியாவாக அறிவிப்பதில் துல்லியமாக இருந்தது என்பதை உறுதிப்படுத்துகிறது. ஆனால், இந்த "சரியான போதனை" ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை முழுமையாக உள்ளடக்கியதா என்பது உரையில் தெளிவாகக் கூறப்படவில்லை.
சூழல்: அப்போஸ்தலர் பணிகள் 18:26-ல், பிரிஸ்கில்லா மற்றும் அக்கில்லா ஆகியோர் அப்பொல்லோவுக்கு "தேவனுடைய வழியை மிகத் தெளிவாக விளக்கிக் காண்பித்தார்கள்" என்று கூறப்படுகிறது. இது, அப்பொல்லோவின் அறிவு முழுமையடையவில்லை என்பதையும், அவருக்கு கிறிஸ்தவ நம்பிக்கையின் முழு இறையியல் கட்டமைப்பு (ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை உட்பட) விளக்கப்பட்டது என்பதையும் காட்டுகிறது.
விமர்சன கேள்வி: அப்பொல்லோவின் ஆரம்ப போதனை, ஏசுவை ஒரு மெசியாவாக மட்டும் அறிவித்ததா, அல்லது தெய்வீகத்தன்மையை உள்ளடக்கியதா? இந்த வசனம் ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை நேரடியாக உறுதிப்படுத்துகிறதா, அல்லது அது அப்பொல்லோவின் புரிதலின் வரம்பை பிரதிபலிக்கிறதா?
2. ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை மற்றும் வசனத்தின் தாக்கங்கள்
யோவானின் ஸ்நானம் மற்றும் தெய்வீகத்தன்மை: யோவான் ஸ்நானன், ஏசுவை "தேவ ஆட்டுக்குட்டி" (யோவான் 1:29) மற்றும் "தேவனால் அனுப்பப்பட்டவர்" (யோவான் 1:34) என்று அறிவித்தார். இந்த அறிவிப்புகள், ஏசுவின் தெய்வீக அடையாளத்தை மறைமுகமாக சுட்டிக்காட்டுகின்றன. அப்பொல்லோ, யோவானின் ஸ்நானத்தை மட்டுமே அறிந்திருந்தாலும், அவரது போதனை ஏசுவை மெசியாவாக அறிவித்தது, இது யோவானின் பிரகடனங்களை அடிப்படையாகக் கொண்டிருக்கலாம். ஆனால், இந்த வசனம், அப்பொல்லோவின் போதனை ஏசுவை "தேவனின் குமாரன்" அல்லது "தேவனாக" (அதாவது, முழு தெய்வீகத்தன்மை) அறிவித்தது என்று தெளிவாகக் கூறவில்லை.
அப்போஸ்தலர் பணிகளின் இறையியல் நோக்கம்: அப்போஸ்தலர் பணிகள், ஆரம்ப கிறிஸ்தவ சபையின் வளர்ச்சியையும், ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை மற்றும் மீட்பு பணியை பரப்புவதையும் மையப்படுத்துகிறது. அப்பொல்லோவின் கதை, ஆரம்ப கிறிஸ்தவர்களிடையே இருந்த பல்வேறு புரிதல்களை ஒருங்கிணைப்பதற்கு ஒரு உதாரணமாக உள்ளது. அவரது அறிவு முழுமையடையவில்லை என்றாலும், அவர் "ஆவியில் ஜெகமாகி" (ஆவிக்குரிய உற்சாகத்துடன்) போதித்தது, அவரது நம்பிக்கையின் உண்மைத்தன்மையை உறுதிப்படுத்துகிறது.
விமர்சன கேள்வி: அப்பொல்லோவின் ஆரம்ப போதனை, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை முழுமையாக புரிந்து கொள்ளாமல் இருந்திருக்கலாம் என்று இந்த வசனம் காட்டுகிறதா? இது, ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை குறித்து ஒரே மாதிரியான புரிதல் இல்லை என்று சுட்டிக்காட்டுகிறதா?
3. எதிர்நிலை விமர்சன ஆய்வு
ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை குறித்த முரண்பாடுகள்:
அப்பொல்லோ "யோவானின் ஸ்நானத்தை மாத்திரம் அறிந்தவனாக" இருந்தது, அவருக்கு ஏசுவின் முழு தெய்வீக அடையாளம் (அதாவது, திரித்துவ இறையியலில் தேவனின் குமாரனாகவும், தேவனாகவும் இருப்பது) பற்றிய புரிதல் இல்லை என்று கருதலாம். இது, ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை குறித்து வெவ்வேறு நிலைகளில் புரிதல்கள் இருந்தன என்பதை சுட்டிக்காட்டலாம்.
விமர்சன கேள்வி: அப்பொல்லோவின் வரையறுக்கப்பட்ட அறிவு, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் முழுமையாக உருவாக்கப்படாத ஒரு கருத்தாக இருந்தது என்று வாதிடுவதற்கு ஆதாரமாக அமையுமா? அல்லது இது, அப்பொல்லோவின் தனிப்பட்ட அறிவின் வரம்பை மட்டுமே பிரதிபலிக்கிறதா?
இறையியல் கட்டமைப்பு மற்றும் ஆசிரியரின் நோக்கம்:
அப்போஸ்தலர் பணிகளின் ஆசிரியர் (பாரம்பரியமாக லூக்கா) இந்த விவரணத்தை சேர்த்தது, ஆரம்ப கிறிஸ்தவ சமூகத்தில் இருந்த பல்வேறு நம்பிக்கைகளை ஒருங்கிணைப்பதற்கு ஒரு முயற்சியாக இருக்கலாம். அப்பொல்லோவின் கதை, யோவானின் சீடர்களிடமிருந்து கிறிஸ்தவ நம்பிக்கைக்கு மாறியவர்களின் பயணத்தை பிரதிபலிக்கிறது (அப்போஸ்தலர் 19:1-7-ல் உள்ள எபேசு சீடர்களைப் போல).
விமர்சன கேள்வி: இந்த வசனம், ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை உறுதிப்படுத்துவதற்கு முயலாமல், ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் இருந்த மாறுபட்ட புரிதல்களை ஒருங்கிணைப்பதற்கு ஒரு கதையாடல் உத்தியாக உருவாக்கப்பட்டதா?
வரலாற்று-சமூகப் பின்னணி:
ஆரம்ப கிறிஸ்தவம், யூத மரபுகள், யோவானின் ஸ்நான இயக்கம், மற்றும் புதிய கிறிஸ்தவ இறையியல் ஆகியவற்றின் கலவையாக இருந்தது. அப்பொல்லோவின் பின்னணி (யூத அலெக்ஸாண்டிரியராக இருந்தவர், Acts 18:24) அவரை யூத மெசியானிக எதிர்பார்ப்புகளுடன் இணைக்கிறது, ஆனால் அவரது போதனை கிறிஸ்தவ நம்பிக்கையை நோக்கி மாறுவதைக் காட்டுகிறது.
விமர்சன கேள்வி: அப்பொல்லோவின் வரையறுக்கப்பட்ட அறிவு, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை குறித்து ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் ஒரு ஒருமித்த கருத்து இல்லை என்று சுட்டிக்காட்டுகிறதா, அல்லது இது ஒரு மாற்றம் காலத்தில் இருந்த இயல்பான புரிதல் வேறுபாடுகளை பிரதிபலிக்கிறதா?
4. முடிவு
அப்போஸ்தலர் பணிகள் 18:25, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை நேரடியாக உறுதிப்படுத்தவோ அல்லது மறுக்கவோ இல்லை. இது, அப்பொல்லோவின் ஆரம்ப போதனை யோவான் ஸ்நானனின் இயக்கத்தை அடிப்படையாகக் கொண்டு, ஏசுவை மெசியாவாக அறிவித்தது என்று காட்டுகிறது, ஆனால் அவரது அறிவு முழுமையடையவில்லை என்பதையும் வெளிப்படுத்துகிறது. எதிர்நிலை விமர்சன திறன் ஆய்வு நோக்கில்:
ஆதரவு வாதங்கள்: அப்பொல்லோவின் வரையறுக்கப்பட்ட அறிவு, ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை குறித்து ஒரே மாதிரியான புரிதல் இல்லை என்று சுட்டிக்காட்டலாம். இது, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை ஒரு பரிணாம வளர்ச்சியடைந்த இறையியல் கருத்தாக இருக்கலாம் என்ற வாதத்திற்கு ஆதரவளிக்கிறது.
எதிர் வாதங்கள்: அப்பொல்லோவின் போதனை, அவரது அறிவின் எல்லைக்கு உட்பட்டு "சரியாக" இருந்தது, மேலும் பிரிஸ்கில்லா மற்றும் அக்கில்லாவின் விளக்கத்திற்குப் பிறகு அவர் கிறிஸ்தவ நம்பிக்கையை முழுமையாக ஏற்றார் (Acts 18:26). இது, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் பரவலாக ஏற்கப்பட்டிருந்தது என்று பரிந்துரைக்கிறது, ஆனால் தனிநபர்களின் புரிதலில் வேறுபாடுகள் இருந்தன.
இறுதி முடிவு: இந்த வசனம், ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை நேரடியாக உறுதிப்படுத்தாவிட்டாலும், ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் ஏசுவை மெசியாவாகவும், தெய்வீக அடையாளம் கொண்டவராகவும் அறிவிக்கும் ஒரு மாற்றம் காலத்தை பிரதிபலிக்கிறது. அப்பொல்லோவின் கதை, தெய்வீகத்தன்மை குறித்து ஒரு ஒருமித்த கருத்து உருவாகி வருவதை காட்டுகிறது, ஆனால் அது முழுமையாக உருவாக்கப்படாத ஒரு கருத்தாக இருந்திருக்கலாம் என்று வாதிடுவதற்கு இடமளிக்கிறது.
அப்போஸ்தலர் பணிகள் 18:25 (Acts 18:25) வசனத்தை, அப்போஸ்தலர் பணிகள் ஒரு 2ஆம் நூற்றாண்டு புனைவு (fiction) என்ற கருதுகோளை அடிப்படையாகக் கொண்டு, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை ஒரு திணிக்கப்பட்ட பொய் என்ற கூற்றை ஆராய்கிறது. இதை எதிர்நிலை விமர்சன திறன் ஆய்வு நோக்கில் (critical analytical approach) ஆராய, உரையின் வரலாற்று-விமர்சன பின்னணி, 2ஆம் நூற்றாண்டு கருதுகோளின் ஆதாரங்கள், மற்றும் ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை குறித்த இறையியல் கட்டமைப்பு ஆகியவற்றை பரிசீலிக்க வேண்டும். கீழே, இந்தக் கேள்வியை விரிவாக ஆராய்கிறேன்:
வசனத்தின் பொருள்: அப்பொல்லோ, யோவான் ஸ்நானனின் (யோவான் திருமுழுக்கு) போதனைகளை அடிப்படையாகக் கொண்டு, ஏசுவை மெசியாவாக அறிவித்தார், ஆனால் அவருக்கு ஏசுவின் மரணம், உயிர்த்தெழுதல், மற்றும் பரிசுத்த ஆவியின் வருகை (பெந்தெகோஸ்து) பற்றிய முழு அறிவு இல்லை. பிரிஸ்கில்லா மற்றும் அக்கில்லா ஆகியோர் பின்னர் அவருக்கு "தேவனுடைய வழியை மிகத் தெளிவாக" விளக்கினார்கள் (Acts 18:26).
ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை: இந்த வசனம், ஏசுவை மெசியாவாக அறிவிக்கிறது, ஆனால் அப்பொல்லோவின் ஆரம்ப போதனை ஏசுவை "தேவனின் குமாரனாக" அல்லது "தேவனாக" (முழு தெய்வீகத்தன்மை) வெளிப்படையாக அறிவித்ததா என்பது தெளிவாகக் கூறப்படவில்லை. இது, அப்பொல்லோவின் அறிவு வரையறுக்கப்பட்டிருந்தது என்பதை சுட்டிக்காட்டுகிறது.
விமர்சன கேள்வி: இந்த வசனம், ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை ஒரு முழுமையான இறையியல் கருத்தாக முன்வைக்கவில்லை என்றால், அது 2ஆம் நூற்றாண்டில் திணிக்கப்பட்ட ஒரு கருத்தை பிரதிபலிக்கிறதா?
2. அப்போஸ்தலர் பணிகள் 2ஆம் நூற்றாண்டு புனைவு என்ற கருதுகோள்
கருதுகோளின் ஆதாரங்கள்:
விமர்சன அறிஞர்களின் கருத்து: சில வரலாற்று-விமர்சன அறிஞர்கள், அப்போஸ்தலர் பணிகள் 1ஆம் நூற்றாண்டின் பிற்பகுதி (கி.பி. 80-90) அல்லது 2ஆம் நூற்றாண்டின் ஆரம்பம் (கி.பி. 100-110) வரை எழுதப்பட்டிருக்கலாம் என்று வாதிடுகின்றனர். இது, பாரம்பரிய கிறிஸ்தவ நம்பிக்கையான லூக்காவால் கி.பி. 60-70களில் எழுதப்பட்டது என்ற கருத்தை விட பிற்பட்டது. 2ஆம் நூற்றாண்டு கருதுகோள், உரையில் உள்ள இறையியல் மேம்பாடு, ஆரம்ப சபையின் அமைப்பு, மற்றும் யூத-கிறிஸ்தவ மோதல்களின் பின்னணியை அடிப்படையாகக் கொண்டது.
புனைவு என்ற வாதம்: சில அறிஞர்கள், அப்போஸ்தலர் பணிகள் ஒரு வரலாற்று ஆவணம் மட்டுமல்ல, ஆரம்ப கிறிஸ்தவ சமூகத்தின் இறையியல் மற்றும் அரசியல் நோக்கங்களை முன்னிறுத்துவதற்கு உருவாக்கப்பட்ட ஒரு கதையாடல் என்று வாதிடுகின்றனர். உதாரணமாக, பவுலின் மிஷனரி பயணங்கள் மற்றும் ஆரம்ப சபையின் வளர்ச்சி ஆகியவை, கிறிஸ்தவத்தை ஒரு ஒருங்கிணைந்த, உலகளாவிய மதமாக சித்தரிக்க உருவாக்கப்பட்டவையாக இருக்கலாம்.
எதிர் வாதங்கள்: பல அறிஞர்கள், அப்போஸ்தலர் பணிகள் 1ஆம் நூற்றாண்டின் பிற்பகுதியில் எழுதப்பட்டது என்று நம்புகின்றனர், ஏனெனில் இது யூத ஆலயத்தின் அழிவு (கி.பி. 70) பற்றிய விவரங்களை குறிப்பிடவில்லை, மேலும் ஆரம்ப கிறிஸ்தவ சமூகத்தின் உள் மோதல்களை (எ.கா., யூத-புறஜாதி கிறிஸ்தவர்கள் இடையே) பிரதிபலிக்கிறது. மேலும், 2ஆம் நூற்றாண்டு ஆவணங்களுடன் (எ.கா., அப்போக்ரிபல் நூல்கள்) ஒப்பிடும்போது, அப்போஸ்தலர் பணிகளில் இறையியல் மிகவும் எளிமையானது.
விமர்சன கேள்வி: அப்போஸ்தலர் பணிகள் 2ஆம் நூற்றாண்டில் புனையப்பட்டது என்றால், அது ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை ஒரு பிற்கால இறையியல் கட்டமைப்பாக உருவாக்குவதற்கு ஒரு முயற்சியாக இருக்கலாமா?
3. ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை ஒரு திணிக்கப்பட்ட பொய்யா?
ஆதரவு வாதங்கள்:
அப்பொல்லோவின் வரையறுக்கப்பட்ட அறிவு: Acts 18:25-ல், அப்பொல்லோ "யோவானின் ஸ்நானத்தை மாத்திரம் அறிந்தவனாக" இருந்தார், இது அவருக்கு ஏசுவின் முழு தெய்வீக அடையாளம் (திரித்துவ இறையியல்) பற்றிய புரிதல் இல்லை என்று காட்டுகிறது. இது, ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை ஒரு ஒருமித்த கருத்தாக இல்லை என்று வாதிடுவதற்கு ஆதாரமாக அமையலாம். 2ஆம் நூற்றாண்டில், இந்த கருத்து மேலும் உருவாக்கப்பட்டு, அப்போஸ்தலர் பணிகள் போன்ற நூல்கள் மூலம் திணிக்கப்பட்டிருக்கலாம்.
2ஆம் நூற்றாண்டு இறையியல் மேம்பாடு: 2ஆம் நூற்றாண்டில், கிறிஸ்தவ இறையியல் (எ.கா., ஜஸ்டின் மார்ட்டர், இரேனியஸ்) ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை திரித்துவ கோட்பாட்டின் அடிப்படையில் முறைப்படுத்தியது. அப்போஸ்தலர் பணிகள் ஒரு 2ஆம் நூற்றாண்டு புனைவு என்றால், அது இந்த இறையியல் கட்டமைப்பை பின்னோக்கி ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்திற்கு திணிக்க முயன்றிருக்கலாம்.
கதையாடல் உத்தி: அப்பொல்லோவின் கதை, யோவானின் சீடர்களை கிறிஸ்தவ நம்பிக்கைக்கு மாற்றுவதற்கு ஒரு கதையாடல் உத்தியாக உருவாக்கப்பட்டிருக்கலாம். இது, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை ஒரு மைய இறையியல் கருத்தாக முன்னிறுத்துவதற்கு 2ஆம் நூற்றாண்டு சபையின் முயற்சியாக இருக்கலாம்.
எதிர் வாதங்கள்:
1ஆம் நூற்றாண்டு ஆதாரங்கள்: புதிய ஏற்பாட்டின் பிற நூல்கள், குறிப்பாக பவுலின் நிருபங்கள் (கி.பி. 50-60கள்) மற்றும் யோவான் நற்செய்தி (கி.பி. 90கள்), ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை முன்னிறுத்துகின்றன (எ.கா., பிலிப்பியர் 2:6-11, யோவான் 1:1-14). இவை, 2ஆம் நூற்றாண்டுக்கு முன்பே ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை ஒரு முக்கிய நம்பிக்கையாக இருந்தது என்பதைக் காட்டுகின்றன. அப்போஸ்தலர் பணிகள் இந்த நம்பிக்கையை மேலும் வலுப்படுத்துகிறது, ஆனால் அதை புனைவாக உருவாக்கவில்லை.
யோவானின் ஸ்நான இயக்கம் மற்றும் மெசியானிக எதிர்பார்ப்பு: அப்பொல்லோவின் ஆரம்ப போதனை, யோவானின் ஸ்நானத்தை அடிப்படையாகக் கொண்டது, இது ஏசுவை "தேவ ஆட்டுக்குட்டி" (யோவான் 1:29) மற்றும் தெய்வீக அனுப்புதலுடன் கூடிய மெசியாவாக அறிவித்தது. இது, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை ஆரம்பத்திலிருந்தே ஒரு புரிதலாக இருந்தது என்பதைக் காட்டுகிறது, ஆனால் அது முழுமையாக முறைப்படுத்தப்படவில்லை.
அப்போஸ்தலர் பணிகளின் நோக்கம்: அப்போஸ்தலர் பணிகள், ஆரம்ப கிறிஸ்தவ சமூகத்தின் பல்வேறு புரிதல்களை (யூத, யோவானின் சீடர்கள், புறஜாதி கிறிஸ்தவர்கள்) ஒருங்கிணைப்பதற்கு முயல்கிறது. அப்பொல்லோவின் கதை, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை திணிப்பதற்கு முயலாமல், ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் இருந்த மாறுபட்ட புரிதல்களை ஒருங்கிணைப்பதற்கு ஒரு உதாரணமாக உள்ளது.
விமர்சன கேள்வி: அப்போஸ்தலர் பணிகள் 2ஆம் நூற்றாண்டு புனைவு என்றால், அது ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை ஒரு பிற்கால கட்டமைப்பாக திணித்தது என்று முடிவு செய்ய முடியுமா, அல்லது அது 1ஆம் நூற்றாண்டு நம்பிக்கைகளை மேலும் வலுப்படுத்தியது மட்டுமே?
4. எதிர்நிலை முடிவு
அப்போஸ்தலர் பணிகள் 18:25, ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை நேரடியாக உறுதிப்படுத்தவோ அல்லது மறுக்கவோ இல்லை, ஆனால் அப்பொல்லோவின் வரையறுக்கப்பட்ட அறிவு (யோவானின் ஸ்நானத்தை மட்டுமே அறிந்திருந்தது) ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை குறித்து முழுமையான ஒருமித்த கருத்து இல்லை என்று சுட்டிக்காட்டலாம். 2ஆம் நூற்றாண்டு புனைவு என்ற கருதுகோளை ஏற்றுக்கொண்டால், பின்வரும் முடிவுகள் எழுகின்றன:
ஆதரவு வாதம்: அப்போஸ்தலர் பணிகள் ஒரு 2ஆம் நூற்றாண்டு புனைவு என்றால், அது ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மையை ஒரு முறைப்படுத்தப்பட்ட இறையியல் கருத்தாக திணிக்க முயன்றிருக்கலாம். அப்பொல்லோவின் கதை, ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் இருந்த மாறுபட்ட புரிதல்களை ஒருங்கிணைத்து, தெய்வீகத்தன்மையை ஒரு மைய நம்பிக்கையாக உயர்த்துவதற்கு ஒரு கதையாடல் உத்தியாக இருக்கலாம். இது, "ஏசு தெய்வீகர்" என்ற கூற்று ஒரு பிற்கால கட்டமைப்பு என்ற வாதத்தை ஆதரிக்கிறது.
எதிர் வாதம்: 1ஆம் நூற்றாண்டு ஆவணங்களில் (பவுலின் நிருபங்கள், யோவான் நற்செய்தி) ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை ஏற்கனவே ஒரு முக்கிய நம்பிக்கையாக இருந்தது. அப்போஸ்தலர் பணிகள், இந்த நம்பிக்கையை புனைவாக உருவாக்கவில்லை, மாறாக ஆரம்ப கிறிஸ்தவ சமூகத்தின் பல்வேறு குழுக்களை ஒருங்கிணைப்பதற்கு அதை வலுப்படுத்தியது. அப்பொல்லோவின் வரையறுக்கப்பட்ட அறிவு, தனிநபர்களின் புரிதல் வேறுபாடுகளை பிரதிபலிக்கிறது, ஆனால் தெய்வீகத்தன்மை ஒரு "திணிக்கப்பட்ட பொய்" என்று முடிவு செய்ய போதுமான ஆதாரமில்லை.
இறுதி முடிவு: அப்போஸ்தலர் பணிகள் 18:25, 2ஆம் நூற்றாண்டு புனைவு என்ற கருதுகோளின் கீழ் ஆராயப்பட்டாலும், "ஏசு தெய்வீகர் என்பது திணிக்கப்பட்ட பொய்" என்ற கூற்றை முழுமையாக உறுதிப்படுத்துவதற்கு தெளிவான ஆதாரங்களை வழங்கவில்லை. இந்த வசனம், ஆரம்ப கிறிஸ்தவத்தில் ஏசுவின் தெய்வீகத்தன்மை குறித்து மாறுபட்ட புரிதல்கள் இருந்ததை சுட்டிக்காட்டுகிறது, ஆனால் 1ஆம் நூற்றாண்டு ஆவணங்களில் தெய்வீகத்தன்மை ஏற்கனவே ஒரு முக்கிய நம்பிக்கையாக இருந்தது. 2ஆம் நூற்றாண்டில் இந்த கருத்து முறைப்படுத்தப்பட்டிருக்கலாம், ஆனால் அது ஒரு "பொய்யாக" உருவாக்கப்பட்டது என்று முடிவு செய்ய, மேலும் ஆதாரங்கள் தேவை.
